Yüzme branşından sonra sıra bisiklet branşında☺
Bisiklet branşında en sık görülen sakatlanmalar travmatik sakatlanmalardır!
‘Bisikletten düşmeyen insan yoktur, henüz düşmemiş insan vardır.’ denir, nasıl da doğru… (Bu 3 noktanın şahsım adına neler barındırdığını benimle sürüş yapanlara sorun☺)
Düşme sonucunda genelde el, dirsek, diz, köprücük kemiği, kaburgalar zarar görür.
Bisikleti ve mekaniğini mümkün olduğunca tanımak, ortama ve amaca uygun bisiklet kullanmak, düşme riskini minimuma indirmek ve usturuplu düşmeyi öğrenmek önemlidir!
Travmatik sakatlanmalardan sonra en sık görülen sakatlık diz sakatlıklarıdır. Elit bisikletçilerin %20-30’unda diz ağrısı şikayeti mevcuttur.
Diz ekleminden her ne kadar yüzmede diz sakatlıklarından bahsederken söz ettiysem de bisikletteki diz sakatlıklarının sebebi çok daha farklı olduğu için bu yazımda da diz anatomisinden kısaca bahsedeceğim.
Diz, femur (uyluk) ve tibia (kaval) kemikleri arasında, menteşe biçimli bir eklemdir. Önde patella (diz kapağı) tarafından korunur.
Femur ve tibia arasında içte ve dışta olmak üzere 2 adet menisküs adı verilen kıkırdak yapılar bulunur. Kemiklerin birbirine uyumu, eklemin sabitlenmesi, dize binen yükün orantılı dağıtılması ve emilmesinden sorumludur. Menisküsler zarar gördüklerinde onarılamazlar.
Dizin iç, dış, ön ve arkasında 4 adet bağ bulunur. Medial, lateral, anterior ve posterior kollateral ligamentler. Bu ligamentler dizin sabitlenmesinde çok önemlidir.
Dizin sabitlenmesini sağlayan bir başka yapı ise kaslardır. Kuadriseps- ön grup, 4 başlı kas, hamstring- arka grup, 3 başlı kas, gastrocnemius- alt bacak arka grup, 2 başlı kas dizi destekleyen başlıca kaslardandır.
Dizler vücudumuz için amortisör görevi görürler. Dizlerimizi korumak sadece spor için değil, tüm hayatımızı kaliteli bir şekilde yaşamamız için çok önemlidir…
Bisiklet sporu koşu, basketbol, cimnastik gibi yere baskılı bir temas içermediğinden diz sağlığı için önerilen bir spordur. Ancak pedal çevirme eyleminin sık tekrarlar halinde yapılıyor olması, uygun olmayan teknik ya da uygun olmayan ayarlarda bisiklet sürmek, aşırı veya yanlış yüklenmek ile diz sakatlıkları gelişebilir.
Sele yüksekliği, yerleşimi, krank kolunun boyu, kilitli pedal kullananlarda kallerin yerleşimi diz sağlığı açısından çok önemlidir.
Bisiklet sporunda hakim kas kuadriseps olarak gözükse de hamstring, kalça, core ve gastrocnemius kaslarının da en az kuadriseps kadar önemi olmalıdır. Kasların orantılı bir şekilde güçlü ve esnek olması sakatlanma riskini azaltacaktır.
Bisikletçilerde çoğunlukla hamstring ve kalça kasları zayıf ve kısa, kuadrisepsler esnek ve güçlü olur. Bu durumda da ön kas grubunda aşırı yüklenme ve dizde ön bölgede sakatlanma gelişebilir.
Sadece ön-arka grup olarak değil, aynı kasın farklı bölgesinin fazla ya da az çalışıyor olması da sakatlıklara neden olabilir. Mesela en sık görülen sakatlanmalardan biri olan patellofemoral ağrı sendromu (koşucu dizi) olan bisikletçilerde quadriceps kasının dış başı; vastus lateralisin, hamstring kasının dış başı; biceps femorisin daha aktif çalıştığı ve dizi dışa doğru çekerek sakatlığa neden olduğu gösterilmiştir.
Kasların kemiklere bağlandığı yerler tendonlardır. Bisiklet sporunda belli bir kasın aşırı kullanımına bağlı olarak o kasın tendonunda yaralanmalar görülebilir;
Kuadriseps tendiniti, patellar tendinit, pes anserinus tendiniti, aşil tendiniti… Genellikle tendonun olduğu bölgede ağrı duyulur.
Kas, kemik, tendon, eklem, ligament ve menisküsler dışında aşırı zorlamaya bağlı olarak diz arkasındaki çukurda Baker kisti gelişebilir, bu da dizde ağrıya neden olabilir.
Dizde ağrı duyulması durumunda ilk olarak bisiklet ayarlarına bakılması önerilir. Günümüzde oldukça gündemde olan ‘bike fit’ kesinlikle sağlıklı bir sürüş için gerekmektedir.
Bisiklet ayarlarında sorun yok ise vites kullanımı irdelenebilir. Ağır viteste, düşük kadansta bisiklete binmek dizlere gereksiz yük verilmesine ve sakatlığa neden olabilir.
Beden hazır değilken aşırı yüklenme, uzun bir antrenmansızlık döneminden hızla geri dönmeye çalışmak gibi nedenlerden de sakatlıklar gelişebilir.
Diz, kalça ve ayak bileği arasında bir menteşe gibidir. Bazen diz ağrısı diz ile ilgili bir sorundan kaynaklanmayabilir. Diz ağrılarında ayak bileği, kalça ve bel de değerlendirilmelidir.
Dizinizde ağrı yalnızca spor yaparken gelişiyor ve sonrasında geçiyorsa mekanik ayarlara bakıp ağrısız sürüş yapmanın yolunu bulmak uygun olacaktır. Tüm kontrollere rağmen ağrı geçmiyorsa, ağrı sürüş sonrasında da devam ediyorsa, şişlik ve dizde takılmalar varsa spor dostu bir ortopedist, fizik tedavi doktoru ya da fizyoterapiste danışmanız uygun olacaktır.
Hepinize sağlıklı sürüşler☺
